وب لاگ موسسه پرورش فرزندان برتر

برخی از خانواده ها، یک کودک بیش فعال دارند که والدین نمی دانند جهت تربیت و کمک به درمان آنها چه کاری باید انجام دهند. به همین دلیل در این مقاله به تعدادی از تمرین های کار درمانی اشاره شده تا با استفاده از آنها، والدین به درمان کودک خود کمک کنند.

شعار امسال روز جهانی کار درمانی "اطلاع رسانی، الهام بخشی و اثر گذاری" بود. کار درمانی درواقع علمی است که به کمک فعالیت های هدفمند در بیماران دارای آسیب های جسمی باعث کاهش مشکلات شده و کمک به بهبود سلامتی آنها می کند.

بیش فعالی که دارای سه مشخصه فعالیت زیاد، کم توجهی و فعالیت تکانشی است از جمله اختلالاتی است که کاردرمانی جهت بهبود علائم آن می تواند کمک فراوانی کند.

زمانی یک کودک را بیش فعال می گویند که علائم این اختلال قبل از سن هفت سالگی بروز کرده و با مشکلاتی در زمینه های اجتماعی، خانوادگی، تحصیلی در هر دو محیط منزل و مدرسه مواجه باشد.

از جمله ویژگی های کودک بیش فعال می توان به ناتوانی در توجه به جزییات، نداشتن تمرکز در زمان فعالیت و بازی، عدم گوش کردن به دیگران، ناتوانی در پایان رساندن وظایف و مسئولیت ها اشاره کرد. همچنین این کودکان دائماً وسایل بازی خود را گم کرده و بسیار فراموش کار هستند.

کار درمانی برای کودک بیش فعال بر پایه انجام انواع بازی های هدف دار و استفاده از سیستم پاداش و جریمه است.

در این بازی که به آن نقاشی های نقطه چین با اعداد نیز گفته می شود، کودک باید کف دست غیر غالب خود را روی کاغذ قرار دهد و بعد از بازکردن انگشتان خود، با مداد بر کف دست خود بکشد (توسط دست غالب). در آخر باید به شکل متنوع و نامرتب اعداد 1 تا 10 را بنویسید، سپس به ترتیب این اعداد را پیدا کند و دور آنها علامت بزند. انجام بازی نقطه چین توسط کودک بیش فعال باعث بهبود توجه انتخابی کودک بیش فعال خواهد شد.

در این بازی کودک بیش فعال، باید عکس هایی که به شکل پرپیج و نامنظم کشیده را از یک نقطه آغاز و به انتها برساند. برای تاثیر گذاری بیشتر پیشنهاد می شود از عکس های جذاب و با مفهوم استفاده گردد. (مثلاً توپ را به دروازه بزند)

به دلیل اینکه کودک برای انجام این بازی باید عکس ها را با چشم دیده و سپس جهت آن را دنبال کند، توجه و تمرکز او افزایش می یابد و می آموزد که کارها را به انتها برساند. همچنین این بازی به تقویت سیناپس ها و مسیرهای مغزی کمک کرده و باعث افزایش قدرت فکر و تحمل کودک جهت رسیدن به نتیجه می شود.

در این بازی دو عکس که به ظاهر مشابه هستند ولی در جزئیات تفاوت اندکی دارند، در اختیار کودک قرار داده می شود. کودک باید این تفاوت های جزئی را پیدا کرده و با زدن علامت مشخص نماید. والدین می توانند برای تشویق کودک، زمانی که یک اختلاف را پیدا کرد به او هدیه بدهند.

استفاده از کار درمانی جهت رفع لجبازی کودک بیش فعال

معمولاً لجبازی کودک به دو دلیل اتفاق می افتد:

• کودک به چیزی یا کاری علاقه دارد که پدر و مادر به آن مایل نیستند.
• پدر و مادر به کار یا چیزی مایل هستند که کودک دوست ندارد.

برای رفع رفتارهای نامناسب و بهبود رفتارهای درست کودک بیش فعال که لجباز نیز هست، سه روش نادیده گرفتن، محرومیت دادن و پاداش بسیار کمک کننده اند.

از این روش زمانی استفاده می شود که کودک رفتارهایی بروز می دهد که آسیب چندانی به خود یا دیگران نمی زند. رفتارهایی مانند گریه کردن، زدن پا به زمین، نق زدن، فریاد کشیدن و ....

زمانی که والدین با چنین رفتارهایی از سوی کودک مواجه شدند، در گام نخست باید سعی کنند خونسرد باشند و نگذارند کودک با لجبازی بر سر خاسته خود پا فشاری کند و به آن برسد.

 در این روش پدر و مادر باید توجه چندانی نشان ندهند تا به شکل غیر مستقیم کودک بیاموزد، استفاده از لجبازی برای رسیدن به خاسته روش مناسبی نبوده و برای رسیدن به درخواست باید راه بهتری پیدا کند.

نکات این روش برای والدین

• والدین در صورت مواجه با چنین موقعیتی باید محل را ترک کنند.
• سرگرم کردن خود به کار دیگر نیز مفید است.
• والدین باید در این موقعیت به کودک نگاه نکرده و حتی صحبت نکنند.
• تکرار یک جمله نیز کمک کننده است مانند: هر موقع گریه نکردی، بیا بغلم و یا زمانی که گریه ات تمام شد، با هم بازی می کنیم.
• پدر و مادر نباید دلسوزی بی جا انجام دهند و توجه کنند که گریه کردن آسیبی به کسی وارد نمی کند.
• والدین باید همیشه امیدوار باشند.
• در این مسیر نیاز است که پدر و مادر هر دو با یکدیگر هماهنگ باشند و برای رفع رفتارهای نامناسب کودک به هم کمک کنند.

در مواردی کودک بیش فعال، بد رفتاری های زیادی انجام می دهد که روش نادیده گرفتن تاثیر چندانی بر او ندارد. کاربرد این روش در زمان بروز رفتارهایی مانند دعوا، کتک کاری، پرتاب وسایل به سمت دیگران، استفاده از کلمات و حرف های زشت و نامناسب و .... است.

 در این روش کودک به دلیل بروز رفتارهای نامناسب و خطر آفرین برای زمانی کوتاه در یک اتاق تنها می ماند. محروم بودن از توجه دیگران برای کودک بیش فعال حتی برای مدت کوتاه، اصلاً خوشایند نیست.

نکات استفاده از این روش:

• روش منزوی کردن باید برای کودکان بیشتر از سه سال به کار گرفته شود.
• زمانی که کودک در یک اتاق تنها گذاشته می شود، والدین باید مطمئن باشند که امنیت کافی داشته و بیشتر از حد تاریک یا ترسناک نباشد.
• حتماً باید علت محرومیت برای کودک گفته شود.
• مدت زمانی که کودک محروم می شود باید با سن کودک تناسب داشته باشد، به طور مثال برای کودک دو ساله، دو دقیقه و کودک پنج ساله، پنج دقیقه کافی است.
• زمانی که محرومیت کودک به اتمام رسید، والدین نباید درباره آن موضوع حرف بزنند و ادامه دادن قهر، عصبانیت و سرزنش کار درستی نیست.

والدین باید رفتارهای رضایت بخش کودک را جدی گرفته و جهت تکرار آنها، کودک را تشویق و تحسین کنند. برای این روش می توان از روش های تشویق کلامی همچون آفرین، باریکلا و... و یا روش های غیر کلامی مانند هدیه، وسایل بازی، خوراکی و... استفاده کرد.

نکات استفاده از این روش:

• والدین باید به شکل واضح از رفتارهای درست کودک حرف بزنند.
• استفاده از مشوق های فیزیکی به شکل مرتب تاثیر فراوانی دارد مانند در آغوش گرفتن، بوسیدن و ....
• زمانی که کودک در حال شروع یا انجام یک رفتار مثبت است، پدر و مادر باید او را تشویق کنند.
• استفاده از روش های تشویقی متنوع بسیار کمک کننده خواهد بود.
• پاداش دادن قبل از شروع یک کار مثبت درست نیست.
• در زمان تشویق کودک باید پاداشی انتخاب شود که برای کودک لذت بخش است.

طبق نتایج و بررسی های صورت گرفته، در بسیاری از موارد اولین شخصی که نسبت به رفتار کودک دچار شک و تردید شد، یکی از اعضای خانواده بوده است. اما در حدود یک سوم موارد این نگرانی توسط شخصی در محیط مدرسه یا مرکز نگهداری از کودک بیان می شود.

 هم چنین مشخص شده که بیشتر کودکان بیش فعال که این اختلال در آنها به وسیله یک روان پزشک مشخص گردیده کمتر از 6 سال بودند و گروهی دیگر که تشخیص توسط یک روان شناس صورت گرفت، سن بالاتر از 6 سال داشتند. روش های تشخیصی خاصی برای کودکان زیر 6 سال وجود ندارد. به گفته کارشناسان امکان دارد تشخیص هایی که در سن کم اتفاق می افتند بدون بررسی کل اطلاعات موجود باشد.

تاثیر کار درمانی در کاهش و بهبود اختلال بیش فعالی