تاثیر ورزش بر بیش فعالی
یکی از روش ها جهت آزاد کردن انرژی درونی کودکان بیش فعال، ورزش بوده و استفاده از آن در کنار مصرف دارو و رفتار درمانی موجب بهبود علائم این اختلال می شود.
محتوای تاثیر ورزش بر بیش فعالی
بیقراری یکی از ویژگی های اصلی کودکان بیش فعال است. این کودکان قادر نیستند به مدت طولانی ساکت یک جا بنشینند و بر روی صندلی مدام وول می‌خورند. فعالیت های ورزشی علاوه بر آزاد کردن انرژی درونی کودک بیش فعال ،سبب بهبود علائمی مانند عدم توجه، حرکات تکانشی و مهارت های ارتباطی نیز می شود .
به گفته پزشکان ورزش هایی مانند دوچرخه سواری، شنا و فوتبال برای این کودکان مبتلا به بیش فعالی بسیار مفید است. تاثیر ورزش برای کودکان بیش فعال نسبت به کودکان سالم بسیار بیشتر بوده به دلیل اینکه انرژی آنان را کم کرده و باعث کنترل حرکات آنها نیز می شود.
البته توجه به این نکته نیز ضروری است که نباید از انجام فعالیت های ورزشی انتظار درمان سریع اختلال بیش فعالی را داشت و نتیجه گیری به تعداد، تکرار و بقا فعالیت های ورزشی بستگی دارد.
یکی از سوالات اساسی در درمان بیش فعالی از طرف خانواده ها بحث انتخاب سریع ترین روش درمانی بیش فعالی است، اما واقعا پاسخ به این سوال به عوامل بسیاری وابسته است.
- نوع بیش فعالی در کودک
- مقدار بیش فعالی در کودک
- نوع بروز بیش فعالی در کودک
- نوع تغذیه کودک در کودک بیش فعال
- محیط کودک بیش فعال
و بسیاری مولفه دیگر بر درمان بیش فعالی کودک تاثیرات فراوانی خواهند داشت، اما از نظر ما روش سریع درمان بیش فعالی به همان نسبت بازگشت سریعی هم خواهد داشت.
روش های درمان بیش فعالی مخصوصا روش های غیر دارویی نیازمند زمان، صبر و استمرار هستند.
برای مثال همزمان با کاردرمانی کودک بیش فعال در مراکز درمانی، باقی درمان نیز بایستی در منزل روی کودک انجام پذیرد و خانواده ها نیز بایستی لیستی از باید و نبایدها را در ارتباط با استمرار درمان در فضای خارج مراکز درمانی رعایت کنند.
در یک مطالعه به بررسی کودکان مبتلا به بیش فعالی با بازه سنی 5 تا 12 سال، که به مدت 40 دقیقه در هفته در 5 نوبت فعالیت فشرده ورزشی انجام دادند، پرداخته شد که مشاهده شد علائم این اختلال کاهش یافت.
طبق مطالعات صورت گرفته، مشخص شد که فعالیت های ورزشی سبب خارج شدن انرژی فراوان کودک شده و آنها را کمتر آزار می دهد، هم چنین با تاثیر گذاری بر بدن نیز علائم اختلال را کم می‌کند.
از جمله مشکلات افراد مبتلا به بیش فعالی، بروز احساس خشم همراه با انرژی کم، انگیزه و کارایی پایین را می توان نام برد.
انجام فعالیت های ورزشی، استرس فرد را کم کرده و روحیه او را افزایش می دهند که باعث کمک به درمان این افراد نیز می شود .
پزشکان بیان کردند زمانی که یک فرد بیش فعال ورزش کند، بعد از انجام این فعالیت ها احساس خوشایندی در او ایجاد شده و برای انجام کار ها انگیزه بیشتری گرفته و حتی احساس سردر گمی آنها نیز کاهش می یابد.
کودک بیش فعال نمی تواند ساکت در یک مکان بنشیند و حتما باید انرژی او قبل از شروع کلاس درس تخلیه شود، برای این کار کودک می تواند قبل از حضور در کلاس، چند بار طول حیاط را بدود .
به طور کلی برای این کودکان باید برنامه ای تدوین شود که از فعالیت هایی تشکیل شده باشد که تاثیری بر عضلات شخص بگذارند مانند پریدن.
والدین برای انرژی بالای کودک بیش فعال می توانند آن ها را به زمین های بزرگ برده تا ورزش های مورد علاقه خود را انجام دهند همچنین قرار دادن برنامه روزانه پیاده روی بعد از مدرسه تاثیر بسیار مثبتی بر روحیه آن ها دارد.
طبق مطالعات صورت گرفته در یکی از دانشگاه های محیط زیست مشخص شد که حضور انسان در فضای سبز تاثیر بسیار مثبتی بر رفتار داشته و حتی در موارد بسیاری باعث بهبود علائم بیش فعالی نیز می شود.
والدین باید مسئولیت هایی در خانه به کودک بیش فعال بدهند تا انرژی اضافی او تخلیه گردد. چنانچه معلمان و والدین برای موفقیت های کودک در انجام مسئولیت ها هدایایی اختصاص دهند، کودک تشویق شده و این رفتار ها را تکرار می کند .
استفاده از رژیم غذایی مناسب در کنار ورزش، اهمیت بسیاری دارد و باید والدین و مسئولان مربوطه برای حفظ سلامت همه کودکان به خصوص افراد مبتلا به بیش فعالی به آن توجه ویژه کنند.
حتما باید مصرف پروتئین در برنامه غذایی کودکان بیش فعال لحاظ شده و از مواد غذایی که قند بالایی داشته مانند نوشابه، کیک، بیسکوییت و پفک و چیبس خودداری گردد.
بعضی از مواد غذایی میزان تحریک پذیری این کودکان را افزایش داده و باید کمتر مصرف شوند مانند کاکائو، قهوه، نسکافه، نوشیدنی های مصنوعی و تنقلات.
کوهنوردی از جمله ورزش های مفید برای کودکان بیش فعال محسوب شده که حتی نقش درمانی نیز دارد. در یک مطالعه که بر روی تاثیر ورزش کوهنوردی بر بیش فعالی در مجله ارگوپراکسیس منتشر شد، بیان شد که این ورزش باعث رفع نیاز به تحرک کودک بیش فعال شده و همچنین باعث هدایت او به سمت تحرک های کنترل شده و برنامه ریزی نیز می گردد.
طبق نتایج این پژوهش، ورزش کوهنوردی باعث افزایش تمرکز حواس، توجه به جزئیات و اعتماد به سایرین می شود. از این رو توصیه می شود که کودکان بیش فعال بیشتر به کوهنوردی رفته تا نه تنها از نظر فیزیکی بهبود یابند بلکه از نظر روانی و احساسی نیز تحول پیدا کنند.
طبق نظر کارشناسان چنانچه ورزش کوهنوردی با فعالیت های دیگر همراه باشد، اثر بهتری دارد. به طور مثال والدین می توانند در کیف کودک بیش فعال کارت هایی که دارای شماره هستند، قرار دهند و از او بخواهند تا آنها را با یکدیگر جمع نماید.
کودکان بیش فعال در بیشتر مواقع به دلیل عدم موفقیت در انجام کارها، اعتماد به نفس و عزت به نفس کافی ندارند و انجام این بازی در کوهنوردی به آنها کمک می کند تا از این موفقیت خود خوشحال شوند.
آن دسته از ورزش ها تاثیر بیشتری بر علائم بیش فعالی دارند بیشتر درگیر فعالیت دوندگی هستند.
فعالیت هایی که با دوندگی در ارتباط هستند برای تخلیه انرژی روزانه کودکان بیش فعال بسیار مناسب هستند.
ورزش هایی مانند بسکتبال، فوتبال، کاراته، شنا، والیبال، دوچرخه سواری، کوهنوردی همگی از جمله این ورزش ها هستند.
البته ورزش های ذهنی که نیاز به تمرکز در کودکان را تقویت می کند، می تواند تاثیرات ذهنی مفیدی داشته باشند ورزش هایی مانند شطرنج، تخته نرد، منچ، مارپله، دست چین (قوانین این بازی، در انتهای مطلب توضیح داده شده است) همگی از بازی های تمرکزی و کم هیجانی مفید هستند.
ورزش هایی که فعالیت های دوندگی و تمرکزی در آنها کمتر دیده می شود ورزش های کم تاثیری بر بیش فعالی هستند.
ورزش هایی مانند بیسبال، وزنه برداری، بولینگ، بدنسازی، پینگ پونگ از جمله ورزش هایی هستند که در زمان انجام آنها شخص بسیار می ایستد و تاثیر زیادی بر کاهش علائم بیش فعالی نداشته و حتی انجام آنها نیز برای کودک سخت نیز هست.
- زمانی که کودک بیش فعال فعالیت زیاد انجام می دهد، میزان سرعت جریان خون در مغز بیشتر شده و سطح اضطراب و خشم نیز کاهش می یابد.
- ورزش سبب تعادل وزن آن ها می شود.
- با انجام فعالیت های ورزشی، هورمون آندروفین در مغز ترشح شده و کودکان پس از ورزش، بسیار پر نشاط و آرام می شوند.
- زمانی که کودکان به ویژه افراد مبتلا به بیش فعالی، مرتب ورزش کنند، رشد ذهنی آن ها افزایش می یابد.
ورزش های رزمی از آنجایی که دارای فعالیت های حرکتی جنبشی هستند تاثیر فراوانی بر تخلیه انرژی کودکان بیش فعال دارند اما هر نوع ورزش رزمی نیز برای کودکان توصیه نمی شود.
برای مثال جودو ورزشی بسیار پر خطر و چالشی است، خطر مصدومیت در این ورزش بالا بوده و درگیری های فیزیکی نیز عامل تنش فراوانی می تواند باشد.
به همین دلیل برای انتخاب ورزش های رزمی لطفا با درمانگر کودک خود مشورت های لازم را انجام دهید.
ژیمناستیک از ورزش های بسیار توصیه شده برای بیش فعالی کودکان است، هم فعالیت های دوندگی را در خود دارد هم ورزشی تمرکزی است زیرا کودکان حتی با بیشترین آمادگی جسمانی بدون داشتن آمادگی ذهنی نمی توانند در این ورزش پیشرفت کنند.
از آنجایی که حرکات ابتدایی ژیمناستیک می تواند در محیط های آپارتمانی یا حتی فضای سبز پارک ها (البته تا تجهیزات لازم) انجام شود به همین دلیل می تواند جایگزین هدفهمندی برای تخلیه انرژی کودکان به نسبت شیطنت درون خانه باشد.
لزوما ورزش تنها راه کنترل انرژی در کودکان بیش فعال نیست، بازی نیز می تواند تاثیری مشابه بر کودکان داشته باشد.
بسیاری از بازی جایگزینی از ورزش های جنبشی یا تمرکزی برای کودکان هستند.
بالا بلندی، هفت سنگ، زو، گردو شکستم، هوب از جمله این بازی های هستند.
بسیاری از خانواده ها از ما می پرسند که کلاس های مناسب کودکان بیش فعال کجا هستند. در ابتدا کودک بیش فعال بایستی تحت درمان قرار بگیرند که کنترل های لازم روی آن ها صورت گیرد تا بتواند حضوری تعاملی در جامعه داشته باشد.
کلاس های مناسب کودکان بیش فعال در صورتی که کودک تحت کنترل نباشد می تواند به کلاس های چند بار مصرف تبدیل شود زیرا مربی یا کودکان دیگر حاضر در آن کلاس ها با او دچار مشکل می شوند و به مرور استمرار حضور در این کلاس ها و بی توجهی به کودک باعث کاهش اعتماد به نفس او می شود.
اما کلاس های مناسب کودکان بیش فعال را می توانید از میان ورزش هایی که در بالا نام بردیم انتخاب کنید.
البته اخیرا خانه های بازی ای در تهران از طرف شهرداری تاسیس شده اند که صرفا بحث بازی در این مراکز دنبال می شود و مجوزها یا فعالیت های لازم برای درمان همراه بازی (کاردرمانی، بازی درمانی) و همچنین آموزش کودکان بیش فعال (تا بدین لحظه) در این مراکز وجود ندارد. به همین دلیل این مراکز صرفا برای بازی و سرگرمی کودکان محیط مناسبی هستند.
قواعد بازی بازی دست چین
بازی دست چین می تواند حداقل بین 2 نفر انجام شود، برای هر نفر 5 لیوان با رنگ های مختلف در نظر گرفته می شود.
بازی دارای حداقل 20 کارت است که روی هرکدام از آن ها تصویر 5 شی با رنگ های مشابه لیوان ها قرار دارد.
تصاویر افقی یا عمودی هستند.
بازیکنان با دیدن این کارت ها، سعی می کنند لیوان ها را بصورت افقی یا عمودی با ترتیب رنگی ای که در تصویر می بینند بچینند.
هرکسی که زودتر کارت ها را چیند روی زنگی که در وسط قرار دارد می زند.